• เปลือกตาอักเสบ คือภาวะอักเสบของผิวหนังบริเวณเปลือกตา มีสาเหตุมาจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ภาวะตาแห้ง ไรขนตา การอุดตันของต่อมไขมันที่เปลือกตา รวมถึงการใช้เครื่องสำอางบริเวณดวงตาแต่ทำความสะอาดไม่ทั่วถึง
• อาการเปลือกตาอักเสบ ได้แก่ คันเปลือกตา เจ็บเปลือกตา ตาแห้ง มีขี้ตามาก เปลือกตาหรือขอบตาบวมแดงเป็นหนอง น้ำตาไหลบ่อย รวมถึงดวงตาไวต่อแสงและแพ้แสง
• วิธีรักษาเปลือกตาอักเสบสามารถทำได้ด้วยการทำความสะอาดดวงตา ประคบอุ่น  หากอาการไม่ดีขึ้นควรพบแพทย์เพื่อรับการรักษา และใช้ยาปฏิชีวนะ ยาสเตียรอยด์รักษาตามแพทย์สั่ง 
• การป้องกันอาการเปลือกตาอักเสบ เริ่มจากการรักษาความสะอาดใบหน้าและดวงตา หลีกเลี่ยงการสัมผัสตาหรือขยี้ตา

อาการเปลือกตาอักเสบ เป็นหนึ่งในปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อยในทุกเพศทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นผู้ใหญ่หรือว่าเด็ก อาจเริ่มจากรู้สึกตาบวม เจ็บ หรือระคายเคืองที่เปลือกตาโดยไม่แน่ใจว่าเป็นแค่อาการชั่วคราว หรือเป็นภาวะอักเสบที่ต้องได้รับการรักษาอย่างจริงจัง โดยบทความนี้จะพาไปทำความเข้าใจกับเปลือกตาอักเสบ ตั้งแต่สาเหตุ อาการ ไปจนถึงวิธีป้องกัน และแนวทางการรักษาที่มีประสิทธิภาพ 

ทำความรู้จักกับเปลือกตาอักเสบ คืออะไร

เปลือกตาอักเสบ (Blepharitis) เป็นภาวะอักเสบของผิวหนังบริเวณเปลือกตา โดยเฉพาะของเปลือกตาซึ่งประกอบด้วยขนตา ต่อมรากขนตา (Eyelash Follicles) และต่อมไขมัน (Meibomian Gland) ส่งผลให้เกิดอาการระคายเคืองตาและความไม่สบายตาที่พบได้บ่อย ในภาวะนี้ตรวจพบได้ในเกือบครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาจากจักษุแพทย์ อาจไม่แสดงอาการชัดเจนในบางราย 

เปลือกตาอักเสบสามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย โดยมักเกิดกับตาทั้งสองข้าง และมีลักษณะเรื้อรัง แม้ไม่ใช่โรคติดต่อหรืออันตรายถึงขั้นตาบอด แต่ก็ส่งผลต่อชีวิตประจำวันจากอาการคันตา ตาบวม แสบตา ตาแดง ตากุ้งยิงบ่อย รวมถึงอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงถาวรที่ขอบเปลือกตา เช่น ตาแห้งเรื้อรัง ขนตางอกผิดทิศทิ่มกระจกตา ผิวกระจกตาอักเสบ หรือแผลที่กระจกตา ซึ่งอาการดังกล่าวนั้นส่งผลต่อการมองเห็นในระยะยาว

ชนิดของเปลือกตาอักเสบมีอะไรบ้าง?

เปลือกตาอักเสบแบ่งเป็น 2 ชนิดตามตำแหน่งของตา ได้แก่ เปลือกตาอักเสบส่วนหน้าและส่วนหลัง แต่มักแยกจากกันยากรวมถึงเกิดร่วมกันได้บ่อย ดังนี้

เปลือกตาอักเสบส่วนหน้า (Anterior Blepharitis)

ประกอบด้วยผิวหนังเปลือกตา โคนขนตา ต่อมรากขนตา อาการที่แสดงจะมีขี้ตาติดบนขนตาหรือมีอาการบริเวณที่ขนตาขึ้น โดยสามารถแบ่งสาเหตุที่ก่อให้เกิดอาการเปลือกตาอักเสบ ตาบวม ได้แก่

• เปลือกตาอักเสบชนิดที่เกิดจากเปลือกตาติดเชื้อแบคทีเรียสแตฟีโลค็อกคัส (Staphylococcal Blepharitis) เป็นชนิดที่พบบ่อยในผู้หญิงถึง 80%
• เปลือกตาอักเสบชนิดที่เป็นการอักเสบของต่อมสร้างไขมันผิวหนังเปลือกตา (Seborrheic Blepharitis)

เปลือกตาอักเสบส่วนหลัง (Posterior Blepharitis)

มักเกิดจากต่อมไขมันที่ขอบเปลือกตา (Meibomian Gland) ทำงานผิดปกติ (Meibomian Gland Dysfunction – MGD) ซึ่งหากต่อมนี้ทำงานได้น้อยลง จะทำให้น้ำตาระเหยได้เร็ว จนเกิดเป็นตาแห้ง ตาแดง เคืองตา คันตา น้ำตาไหล แต่หากใช้งานมากไปก็จะทำให้หนังตาแดง มีคราบขี้ตา หรือสะเก็ดบริเวณขนตา

สาเหตุหลักของเปลือกตาอักเสบมีอะไรบ้าง?

สาเหตุของเปลือกตาอักเสบยังไม่ทราบแน่ชัด อาจเกิดจากหลายสาเหตุด้วยกัน ได้แก่

• โรคผื่นแพ้ต่อมไขมันที่ผิวหนัง (Seborrheic Dermatitis) สะเก็ดรังแค อาจทำให้เกิดการอักเสบระคายเคืองที่ผิวหนังบริเวณเปลือกตา
• การติดเชื้อแบคทีเรียหรือติดเชื้อราที่เปลือกตา
• การอุดตันหรือการทำงานผิดปกติของต่อมไขมันที่ขอบเปลือกตา (Meibomian Gland Dysfunction – MGD)
• โรคภูมิแพ้ รวมถึงโรคทางระบบร่างกาย เช่น โรคแพ้ภูมิตนเอง โรคต่อมไมโบเมียนทำงานผิดปกติ โรคผิวหนังอักเสบเซบเดิร์ม โรคโรซาเซีย ผู้มีภาวะหมดประจำเดือน มีการติดเชื้อแบคทีเรียที่ผิวหนัง เป็นต้น
• ไรฝุ่นหรือไรขนตา (Demodex)
• ภาวะตาแห้ง
• การได้รับสิ่งสกปรกบริเวณเปลือกตา เช่น ฝุ่นละออง
• การเขียนขอบตา การติดขนตาปลอม การใช้เครื่องสำอางบริเวณรอบดวงตา การสักขอบเปลือกตา รวมถึงการใส่คอนแทคเลนส์เป็นประจำ
• การได้รับยาบางชนิด เช่น ยาแก้แพ้ ยารักษาโรคซึมเศร้า ยารักษาโรคต่อมลูกหมากโต เป็นต้น

เช็กสัญญาณอาการเปลือกตาอักเสบที่ไม่ควรมองข้าม

หากมีอาการเหล่านี้บ่อยๆ อาจมีอาการของโรคเปลือกตาอักเสบ มีดังนี้

• ตาเป็นกุ้งยิง
• เปลือกตาอักเสบบวมแดงเป็นหนอง มีตุ่มสีขาวคล้ายสิว แต่ไม่มีหัว บริเวณเปลือกตาหรือขอบเปลือกตา
• คันเปลือกตาหรือเจ็บเปลือกตา รู้สึกเหมือนมีทรายหรือสิ่งแปลกปลอมอยู่ในตา
• รู้สึกปวดแสบปวดร้อนตา แสบตา มีการระคายเคืองตา ตาแดง ตาแห้ง น้ำตาไหลบ่อย
• มีขี้ตาเยอะหรือคราบสะเก็ดบริเวณขนตาหรือหัวตา มักเป็นช่วงเช้าเวลาตื่นนอน บางครั้งขนตาติดกันจนลืมตาไม่ขึ้น
• ขนตาเกหรือจับตัวกันเป็นกระจุก ขนตาร่วง และขนตาขึ้นผิดปกติ งอกแล้วงอเข้าด้านใน ทำให้ขนตาทิ่มตา
• ตาแพ้แสง ไวต่อแสง รวมถึงตาพร่ามัว แต่เมื่อกระพริบตาแล้วมักจะดีขึ้น

ภาวะแทรกซ้อนจากเปลือกตาอักเสบ

โรคเปลือกตาอักเสบอาจส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ โดยมีอาการดังนี้

• มีความผิดปกติของผิวหนังเปลือกตา เช่น แผลเป็นที่ขอบเปลือกตา ขอบเปลือกตาม้วนเข้าหรือม้วนออก
• เกิดการอุดตันของต่อมไขมันบริเวณขอบเปลือกตา ทำให้เกิดการอักเสบติดเชื้อภายในต่อมไขมันและทำให้เปลือกตาบวม แดง เจ็บ หรือตากุ้งยิง หากอาการอักเสบติดเชื้อดีขึ้น อาจทิ้งร่องรอยเป็นตุ่มนูนแข็งบริเวณเปลือกตา (Chalazion) ได้
• ตาแดงเรื้อรังจากเยื่อบุตาอักเสบ
• กระจกตาถลอกหรือเป็นแผล จากการระคายเคืองจากเปลือกตาอักเสบหรือขนตางอกผิดทิศทาง
• เพื่อความเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่กระจกตา จากอาการตาแห้งหรือน้ำตาไม่เพียงพอ หากกระจกตาขุ่นจากแผลเป็นอาจทำให้การมองเห็นแย่ลงแบบถาวรได้

วิธีรักษาเปลือกตาอักเสบด้วยตัวเอง ทำอย่างไร?

อาการเปลือกตาอักเสบมีวิธีรักษาที่ง่ายและดีที่สุดคือ การรักษาความสะอาดบริเวณเปลือกตาและขอบเปลือกตา สามารถทำได้ด้วยวิธีต่างๆ ดังนี้

• หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น หยุดใช้เครื่องสำอางบริเวณตาและคอนแทคเลนส์ชั่วคราว
• ประคบอุ่น ด้วยการใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำอุ่นประคบตา 10-15 นาที วันละ 1-2 ครั้ง เพื่อละลายสิ่งอุดตัน
• นวดเปลือกตา ใช้นิ้วสะอาดกรีดเบาๆ ตามแนวไขมัน เพื่อระบายสารคัดหลั่งที่อุดตัน (หลีกเลี่ยงหากมีอาการอักเสบรุนแรง)
• ทำความสะอาดตา โดยนำแชมพูเด็กผสมกับน้ำในอัตรา 1:1 ใช้สำลีเช็ดโคนขนตาเบาๆ หรือใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดเฉพาะ

รักษาเปลือกตาอักเสบด้วยการใช้ยา 

ในกรณีที่อาการไม่ดีขึ้นหรือรุนแรง จำเป็นต้องพบจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อรับการรักษาด้วยยาตามความเหมาะสมและตามสาเหตุของโรค โดยยาที่ใช้รักษาอาการเปลือกตาอักเสบจะสามารถใช้ยาอะไรบ้าง ดังนี้

• ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics) อาจเป็นยาหยอดตา ขี้ผึ้งป้ายตา และหากมีการติดเชื้อต้องใช้เป็นยากิน
• ยาสเตียรอยด์ (Steroids) ช่วยลดอาการอักเสบ บวม แดง หรืออาการระคายเคือง
• ยาปรับภูมิต้านทาน (Immunomodulators) เช่น ยาหยอดตาบางชนิด เพื่อช่วยลดอาการอักเสบในบางกรณี เช่น การอักเสบของขอบเปลือกตาส่วนหลัง
• น้ำตาเทียม ช่วยลดอาการตาแห้งและการระคายเคือง

วิธีป้องกันเปลือกตาอักเสบ ทำอย่างไร?

เนื่องจากเป็นโรคเรื้อรังที่มีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้ การดูแลสุขอนามัยและปรับพฤติกรรมจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด ดังนี้

• รักษาความสะอาดเปลือกตาด้วยการล้างหน้าและล้างมือด้วยสบู่อ่อนๆ เช็ดให้แห้งด้วยผ้าสะอาด และทำความสะอาดทุกวันด้วยผลิตภัณฑ์เฉพาะหรือน้ำอุ่น
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสตา ห้ามขยี้ตา เกาเปลือกตาเพื่อลดการระคายเคือง และใช้ทิชชูสะอาดซับน้ำตาหรือยาหยอดตาส่วนเกิน
• ล้างเครื่องสำอางรอบดวงตาทุกคืน รวมถึงหมั่นเปลี่ยนเครื่องสำอางที่เกี่ยวข้องกับตาทุกๆ 3-6 เดือน
• ปรับการใช้คอนแท็กต์เลนส์ ใส่แว่นตาแทนคอนแท็กต์เลนส์ในช่วงที่มีอาการ และหมั่นทำความสะอาดคอนแท็กต์เลนส์อย่างเคร่งครัด

รักษาเปลือกตาอักเสบ ที่ศูนย์รักษากระจกตา Bangkok Eye Hospital ดีอย่างไร

หากมีอาการของโรคเปลือกตาอักเสบ สามารถเข้ามาปรึกษาและรักษาอาการตั้งแต่ระยะเริ่มต้นได้ที่ศูนย์รักษากระจกตา Bangkok Eye Hospital (โรงพยาบาลจักษุกรุงเทพ) ที่โดดเด่นด้านการรักษาอาการผิดปกติเกี่ยวกับดวงตา ด้วยจักษุแพทย์ผู้ชำนาญการ มีจุดเด่นดังนี้

• มีจักษุแพทย์ชำนาญการและมากด้วยประสบการณ์ ที่พร้อมให้คำปรึกษาเกี่ยวกับอาการผิดปกติ และแนะนำแนวทางการรักษาอย่างเหมาะสม
• เทคโนโลยีสำหรับการรักษาดวงตาสมัยใหม่ และเครื่องมือได้มาตรฐานระดับสากลครบครัน เพื่อการรักษาดวงตาอย่างปลอดภัย
• พร้อมให้การรักษา ตั้งแต่การวินิจฉัย การรักษา ไปจนถึงการติดตามผลอย่างสม่ำเสมอ
• ใส่ใจในการบริการ พร้อมบรรยากาศของโรงพยาบาลที่เป็นกันเอง

สรุป

เปลือกตาอักเสบ (Blepharitis) เป็นภาวะอักเสบเรื้อรังบริเวณขอบเปลือกตา เกิดจากการทำงานผิดปกติของต่อไขมัน (Meibomian Gland) หรือการติดเชื้อแบคทีเรีย มักพบร่วมกับโรคผิวหนังเซบเดิร์ม ภูมิแพ้ หรือตาแห้ง โดยมีอาการหลัก ได้แก่ คันตา แสบตา ขนตาขึ้นผิดทิศทาง ตากุ้งยิง และไวต่อแสง ส่วนการรักษาเน้นทำความสะอาดเปลือกตาด้วยการประคบอุ่น นวดเบาๆ ในกรณีที่อาการไม่รุนแรง แต่หากอาการไม่ดีขึ้นควรพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยและใช้ยาปฏิชีวนะหรือสเตียรอยด์เฉพาะที่ และน้ำตาเทียม เพื่อป้องกันการกลับไปเป็นซ้ำ และสามารถป้องกันได้ด้วยการดูแลสุขอนามัยเป็นประจำและเลี่ยงการขยี้ตา 

โดย Bangkok Eye Hospital โรงพยาบาลเฉพาะทางเกี่ยวกับดวงตา พร้อมให้คำปรึกษา ดูแล และรักษาเปลือกตาอักเสบ ด้วยเทคโนโลยีเครื่องมือที่ทันสมัยจากจักษุแพทย์ผู้ชำนาญการ ช่วยให้การรักษาเป็นไปอย่างปลอดภัย และถูกต้องแม่นยำ

อ่านบทความอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง 

• ตาแห้งมีอาการอย่างไร พร้อมวิธีรักษา และปรับพฤติกรรมป้องกันตาแห้ง
• วิธีการล้างตาที่ถูกต้อง ปลอดภัย ป้องกันการติดเชื้อ ระคายเคืองดวงตา
• กระจกตาติดเชื้อคืออาการอะไร การรักษาและป้องกันที่ถูกต้องทำอย่างไร

FAQ – คำถามที่พบบ่อย

เปลือกตาอักเสบหายเองได้ไหม?

ในกรณีที่อาการไม่รุนแรง สามารถหายเองได้เมื่อดูแลสุขอนามัยอย่างเหมาะสม ทั้งการรักษาความสะอาดร่างกายและอุปกรณ์ส่วนตัวเป็นประจำ ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงการเกิดเปลือกตาอักเสบได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เปลือกตาอักเสบควรใช้ยาอะไร?

ก่อนใช้ยาควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ โดยสามารถใช้เป็นยาปฏิชีวนะ ยาสเตียรอยด์ ยาปรับภูมิต้านทาน และน้ำตาเทียม

เปลือกตาอักเสบต่างกับตากุ้งยิงอย่างไร?

ถึงแม้จะเกิดอาการบริเวณเปลือกตาเหมือนกันแต่มีสาเหตุต่างกัน คือเปลือกตาอักเสบเกิดจากหลายปัจจัย เช่น ต่อมไขมันผิดปกติ ภูมิแพ้ ไรขนตา มีอาการบวมทั้งเปลือกตาและโคนขนตา ส่วนตากุ้งยิงเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย อาการบวมแดงเป็นหัวหนอง มีทั้งแบบในและนอกเปลือกตา